Michelin bật mí chuyện nên thử phở gà Nguyệt - 'viên ngọc quý' phố cổ Hà Nội
Quân đội Li Băng ngày 18.2 thông báo đã triển khai lực lượng đến các khu vực miền nam nước này sau khi lực lượng Israel rời đi, theo AFP.Theo thỏa thuận ngừng bắn đạt được vào cuối năm ngoái, Israel phải rút quân khỏi miền nam Li Băng trong vòng 60 ngày nhưng hạn chót đã được kéo dài đến ngày 18.2.Cũng theo thỏa thuận do Mỹ và Pháp làm trung gian nói trên, quân đội Li Băng cùng lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc sẽ triển khai tại các vùng đó. Lực lượng Hezbollah sẽ rút về phía bắc sông Litani, cách biên giới khoảng 30 km, và phá bỏ các cơ sở quân sự còn lại trong vùng.Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz của Israel cùng ngày xác nhận binh sĩ đã rút đi, ngoại trừ 5 vị trí chiến lược được coi là vùng đệm. Lực lượng Israel trong vùng đó "sẽ tiếp tục hành động mạnh mẽ và không khoan nhượng trước bất kỳ sự vi phạm nào từ Hezbollah", ông Katz cảnh báo.Bộ trưởng Katz cho rằng việc duy trì lực lượng bên trong lãnh thổ Li Băng phù hợp với quyết định của các lãnh đạo chính trị, nhằm đảm bảo an toàn cho các cộng đồng miền bắc Israel và ngăn ngừa mối đe dọa từ Li Băng. Ông Katz cho hay quân đội Israel cũng đã tăng cường lực lượng trên vùng lãnh thổ phía bắc nước này, đồng thời yêu cầu Hezbollah tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn.Xung đột giữa Hezbollah và Israel bùng phát sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7.10.2023. Israel đã thực hiện chiến dịch không kích rầm rộ và triển khai quân sang lãnh thổ Li Băng, diệt hàng loạt thủ lĩnh của Hezbollah. Thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực từ ngày 27.11.2024.Xung đột làm hơn 4.000 người thiệt mạng tại Li Băng trong khi phía Israel tổn thất 78 người, gồm binh sĩ. Thêm 56 binh sĩ Israel thiệt mạng khi được triển khai tại miền nam Li Băng. Từ khi ngừng bắn, khoảng 60 người thiệt mạng, theo AFP.Hàng chục ngàn người ở cả hai nước đã phải di tản. Tại Li Băng, chi phí tái thiết được ước tính là hơn 10 tỉ USD.Khoảnh khắc dễ thương của nữ sinh phố núi mờ sương
Hôm nay (10.3), Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) chính thức ký hợp đồng với hai trợ lý HLV người Hàn Quốc, qua đó tăng cường sức mạnh cho ban huấn luyện đội tuyển Việt Nam và U.22 Việt Nam. Cụ thể, HLV Lee Jung-soo (sinh ngày 8.1.1980) sẽ đảm nhiệm vai trò trợ lý HLV đội tuyển Việt Nam và U.22 Việt Nam. Ông Lee Jung-soo sở hữu bằng A của AFC và có nhiều năm kinh nghiệm thi đấu, huấn luyện đỉnh cao. Trong sự nghiệp cầu thủ, ông Lee Jung-soo từng khoác áo đội tuyển Hàn Quốc từ 2008 đến 2013, ra sân 54 trận, ghi 5 bàn, trong đó có 2 bàn thắng quan trọng tại World Cup 2010.Ở cấp CLB, ông Lee Jung-soo từng giành chức vô địch AFC Champions League 2011 cùng Al-Sadd. Sau khi giải nghệ, ông chuyển sang công tác huấn luyện, từng làm trợ lý tại CLB TP.HCM, cùng các đội Suwon FC và Đại học Dongguk tại Hàn Quốc. Trong khi đó, trợ lý Lee Woon-jae (sinh ngày 26.4.1973) sẽ tiếp tục gắn bó với đội tuyển Việt Nam và U.22 Việt Nam trong vai trò HLV thủ môn. Ông Lee Woon-jae sở hữu bằng HLV thủ môn AFC cấp 2 và bằng HLV A của AFC.Trong sự nghiệp lừng lẫy của mình, ông Lee Woon-jae từng 4 lần tham dự World Cup (1994, 2002, 2006, 2010), góp công lớn giúp đội tuyển Hàn Quốc vào bán kết World Cup 2002.Ở cấp CLB, ông Lee Woon-jae giành 4 chức vô địch K-League cùng Suwon Samsung Bluewings. Sau khi giải nghệ, ông Lee Woon-jae từng đảm nhiệm vị trí HLV thủ môn tại Suwon Samsung Bluewings, Jeonbuk Hyundai Motors, U.23 Hàn Quốc trước khi gia nhập đội tuyển Việt Nam và góp công trong hành trình vô địch AFF Cup 2024.Phát biểu tại buổi lễ, cả hai trợ lý HLV Lee Jung-soo và Lee Woon-jae đều bày tỏ vinh dự khi được gia nhập ban huấn luyện đội tuyển Việt Nam và U.23 Việt Nam. Với kinh nghiệm thi đấu và huấn luyện của mình, trợ lý HLV Lee Jung-soo và Lee Woon-jae hứa sẽ nỗ lực hết sức để hỗ trợ HLV Kim Sang-sik, góp phần giúp đội tuyển Việt Nam đạt được những thành tích tốt trong thời gian tới.Hợp đồng của cả hai HLV kéo dài 1 năm, có hiệu lực từ ngày 1.3.2025 đến 31.3.2026. Sự bổ sung này được kỳ vọng sẽ mang đến những thay đổi tích cực, giúp đội tuyển Việt Nam và U.23 Việt Nam có sự chuẩn bị tốt nhất cho các giải đấu quan trọng, trước mắt là vòng loại Asian Cup 2027 và SEA Games 33.Hai HLV sẽ bắt tay vào công việc ở đợt tập trung tháng 3 của đội tuyển Việt Nam, hướng đến trận giao hữu gặp Campuchia (19.3) và trận mở đầu vòng loại Asian Cup 2027 gặp Lào (25.3).
Từ Marum Estate đến tầm nhìn Việt Nam trong mắt nhà đầu tư SSRG
Theo báo cáo đăng trên chuyên san Astronomy & Astrophysics, siêu trái đất vừa được khám phá có tên HD 20794 d, với khối lượng lớn gấp 6 lần trái đất và nằm trong khu vực gọi nôm na là "vùng sống được".Đây là khu vực cách sao trung tâm ở khoảng cách có thể cho phép nước dạng lỏng xuất hiện trên bề mặt hành tinh, từ đó tạo điều kiện cho sự sống sinh sôi.Tuy nhiên, HD 20794 d di chuyển trên quỹ đạo hình ê líp chứ không phải hình tròn, đồng nghĩa khoảng cách giữa hành tinh với sao trung tâm dao động dựa trên vị trí của quỹ đạo. Vì thế, đến thời điểm này các nhà khoa học gặp khó khăn trong việc xác định liệu có sự sống trên hành tinh hay không.Manh mối về sự tồn tại của siêu trái đất HD 20794 d bắt đầu từ năm 2022, khi tiến sĩ Michael Cretignier của Đại học Oxford’ (Anh) phát hiện một tín hiệu trong lúc kiểm tra dữ liệu được lưu trữ của Đài Thiên văn La Silla ở Chile.Dựa trên thông tin này, một đội ngũ các nhà nghiên cứu quốc tế vào cuộc. Họ phân tích dữ liệu thu thập được từ 2 thập niên quan sát trước khi xác nhận sự tồn tại của hành tinh trên.“Điều hào hứng là việc hành tinh ở gần trái đất (20 năm ánh sáng) mang đến hy vọng cho các sứ mệnh không gian tương lai trong việc chụp được hình ảnh chi tiết hơn về siêu trái đất này", theo tiến sĩ Cretignier.Các nhà nghiên cứu gọi HD 20794 d là trường hợp nghiên cứu thí điểm vô giá cho các dự án tìm kiếm dấu hiệu của sự sống ngoài hệ mặt trời."Với vị trí của nó nằm trong vùng sống được và gần trái đất, hành tinh có thể đóng vai trò quan trọng trong các sứ mệnh tương lai nhằm xác định các đặc điểm khí quyển của những hành tinh ngoài trái đất để tìm kiếm các dấu hiệu sinh học cho thấy tiềm năng có sự sống", theo nhà nghiên cứu.
Trong hơn 4 năm tham gia vào công tác điều hành SHB, ông Vinh đã mang một làn gió mới tới mọi hoạt động của ngân hàng, đặc biệt là công tác chuyển đổi, số hóa và phát triển con người.
Sedan hạng B dưới 600 triệu: Honda City tiếp tục vượt Hyundai Accent, Toyota Vios
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
